Ước tính lượng thực phẩm bị lãng phí ở Nhật Bản là 4,72 triệu tấn mỗi năm. Dù các loại thực phẩm này vẫn có thể sử dụng, nhưng chúng bị vứt đi vì nhiều lý do như sắp hết hạn, không bán được, đồ còn thừa sau bữa ăn,…

Điều này không chỉ gây ảnh hưởng xấu đến môi trường, mà còn khiến việc chi tiêu trong gia đình mất cân bằng. Vậy làm sao để hạn chế tình trạng lãng phí thức ăn? Hãy để Mintoku Work mách bạn một số bí quyết nhé!

Rác thải thực phẩm là một trong những nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường

Vì sao lãng phí thực phẩm là vấn đề lớn ở Nhật?

Tại Nhật Bản, rác thực phẩm hay lượng thức ăn bị vứt bỏ, lên đến 4,72 triệu tấn mỗi năm. Con số này tương đương với việc mỗi người Nhật đang lãng phí một nắm cơm (103g) hàng ngày. 

Trong khi đó, chi phí thực phẩm chiếm 1/4 chi tiêu tiêu dùng của các hộ gia đình. Khả năng tự cung tự cấp lương thực trong nước (tính theo calo) chỉ khoảng 38% tổng nhu cầu.

Quốc gia này đang phải phụ thuộc vào nguồn nhập khẩu lương thực từ nước ngoài cho phần lớn nhu cầu tiêu thụ.

Về mặt kinh tế, việc phụ thuộc vào thực phẩm nhập khẩu, mà tình trạng lãng phí lương thực không được kiểm soát, có thể gây thiệt hại 32.000 Yên mỗi năm tính theo bình quân đầu người.

Hơn nữa, ngày càng nhiều thực phẩm thải ra môi trường, gây áp lực về chi phí xử lý rác thải và tạo ra nhiều khí thải nhà kính hơn. Chưa kể, hoạt động chôn lấp tro sau khi đốt cũng gây ảnh hưởng xấu đến môi trường.

Chất thải thực phẩm bao gồm những gì?

Tổng số lượng thực phẩm bị lãng phí hàng năm của Nhật, đến từ cả doanh nghiệp và hộ gia đình.

Chất thải liên quan đến doanh nghiệp chủ yếu từ sản phẩm không đạt tiêu chuẩn, hàng bị trả lại, không bán được hoặc khách ăn thừa.

Chất thải trong hộ gia đình thường đến từ thức ăn thừa, thực phẩm chưa qua xử lý (vứt bỏ trực tiếp) hoặc hoa quả bị lột vỏ quá mức. Ngoài ra, sản phẩm hư hỏng, hết hạn sử dụng cũng là những lý do phổ biến dẫn đến việc vứt bỏ.

Chế biến lại thức ăn thừa

Bí quyết tránh lãng phí thực phẩm

Hãy thử áp dụng một số nguyên tắc cơ bản sau, bạn sẽ tiết kiệm chi phí ăn uống ở Nhật hiệu quả hơn rất nhiều.

Khi mua sắm

• Kiểm tra tủ lạnh hoặc nơi lưu trữ thực phẩm trước khi đi mua sắm, nhằm tránh mua lặp lại những nguyên liệu đã có, dẫn đến lãng phí. 
• Chỉ mua những thứ cần thiết vào một thời điểm, sẽ tiết kiệm hơn là tin vào quảng cáo mua số lượng lớn với giá tốt.
• Lựa chọn sản phẩm tùy theo mục đích có nghĩa là bạn nên lấy những sản phẩm ở phía sau kệ siêu thị, để có ngày hết hạn dài hơn (trong trường hợp chưa chế biến thực phẩm ngay), nhưng nên lấy ở phía trước kệ đối với những thực phẩm bạn sẽ sử dụng sớm, nhằm tránh việc cửa hàng vứt bỏ chúng vì đã qua sử dụng và không ai mua.

Khi bảo quản và nấu ăn

• Bảo quản thực phẩm đúng cách dựa theo hướng dẫn trên bao bì, nhằm tránh việc khiến chúng bị hỏng nhanh. Ví dụ: Thử sơ chế các loại rau không thể ăn hết ngay, chia thành những phần nhỏ và đông lạnh hoặc sấy khô để bảo quản lâu hơn.
• Tận dụng nguyên liệu còn thừa để chế biến món ăn, đảm bảo sử dụng hết lương thực đã mua.
• Cân nhắc khẩu phần ăn, tình trạng thể chất, sức khỏe của mỗi thành viên trong gia đình để nấu lượng thức ăn phù hợp, và điều chỉnh công thức chế biến món ăn mới từ thức ăn thừa thay vì bỏ đi.

Khi đi ăn ngoài

• Lựa chọn cửa hàng phục vụ số lượng thức ăn theo yêu cầu của khách và cho phép mang về nhà nếu không dùng hết tại chỗ.
• Gọi món ăn được bán dưới dạng phần nhỏ (dành cho 1 người) hoặc đề nghị đầu bếp làm với lượng ít hơn nhưng phù hợp cho khẩu phần của bạn, và chỉ gọi những gì bạn có thể ăn.

Theo dõi lượng thực phẩm bị lãng phí

Bạn có thể sử dụng sổ tay ghi lại thời điểm, loại thực phẩm, số lượng và lý do vứt bỏ món gì đó. Điều này giúp kiểm soát tốt hơn việc mua nguyên liệu quá nhiều, nấu ăn thường xuyên, tích trữ lương thực,…

Mặt khác, hãy học cách cải thiện kỹ thuật nấu nướng và tận dụng hết mọi thứ bạn có trong tủ lạnh.

Kiểm soát lượng lương thực mua sắm

Nỗ lực của chính quyền, doanh nghiệp trong việc cắt giảm rác thải thực phẩm

Chính quyền địa phương

Chính quyền địa phương và các nhà hàng trong khu vực đang hợp tác để giảm lượng rác thải thực phẩm. Tính đến năm 2023, số lượng nhà hàng và quán bar được chính quyền địa phương yêu cầu thực hiện các biện pháp ngăn chặn lãng phí thực phẩm là 27.414 cơ sở.

Doanh nghiệp

Bộ Nông, Lâm và Thủy sản kêu gọi các doanh nghiệp tham gia vào hoạt động nâng cao nhận thức cho người tiêu dùng về việc tránh lãng phí thực phẩm, trong tháng 10 năm 2024.

Hoạt động này đã nhận được trên 55 đơn đăng ký của các doanh nghiệp trên cả nước.

Bên cạnh tuyên truyền thông qua áp phích, nhiều công ty sản xuất thực phẩm nỗ lực kéo dài thời gian sử dụng thực phẩm bằng cách đóng gói từng phần riêng lẻ, tránh việc người tiêu dùng sử dụng còn thừa.

Các doanh nghiệp IT phát triển ứng dụng chia sẻ thức ăn. Đây là giải pháp để nhà hàng cho phép thực khách thưởng thức những món ăn vẫn có thể sử dụng an toàn mà chưa được kinh doanh hết, khi gần đến giờ đóng cửa.

Trường học

Dưới đây là những nỗ lực giảm rác thải thực phẩm đáng chú ý từ phía nhà trường:

• Áp dụng phương pháp nấu ăn giúp tối ưu lượng thực phẩm như sử dụng rau còn nguyên vỏ, chế biến lại thức ăn thừa và sử dụng thực phẩm dự trữ.
• Thiết kế một tờ báo riêng về vấn đề lãng phí thực phẩm và phân phối đến các trường học cũng như hiệp hội khu phố.
• Nâng cao nhận thức về việc tránh lãng phí thực phẩm ngay tại các lớp học cộng đồng và các sự kiện của địa phương.
• Thu gom thực phẩm thừa chưa dùng đến trong nhà và quyên góp cho ngân hàng thực phẩm.

Lời kết

Có nhiều cách hạn chế việc lãng phí thực phẩm như chỉ mua nguyên liệu cần thiết, tận dụng hết những gì bạn có, lên kế hoạch mua sắm cẩn thận,…

Hiện nay, chính quyền địa phương, doanh nghiệp và trường học ở Nhật đang nỗ lực giảm lượng rác thải thực phẩm ra môi trường. Việc hưởng ứng những hoạt động tuyên truyền này không chỉ góp phần bảo vệ nguồn đất, không khí, mà còn tiết kiệm chi phí sinh hoạt trong gia đình.